Wat je moet weten over vliegtuigverlichting

Benieuwd hoe vliegtuigen communiceren door hun verlichting? Witte lichten, rode lichten en groene lichten: waarom zoveel kleuren en wat betekenen ze precies. Je ontdekt het in deze blog.

Voor vliegtuigen zijn lichten essentieel. Niet alleen om in de duisternis enkele meters voor je te kunnen kijken, maar ook voor de veiligheid en communicatie. De verschillende kleuren lichten spelen namelijk een belangrijke rol om botsingen te vermijden en de piloot zijn intenties over te brengen. Maar hoe werkt dat precies?

 Vliegtuigen hebben meerdere soorten lampen. Ik bespreek de belangrijkste met je:

1. Antibotsinglichten

Anti-collision lights of in het Nederlands antibotsinglichten zijn ontworpen om de veiligheid zowel overdag als ’s nachts te verbeteren. Er zijn 2 soorten anti-collision lights: witte en rode.

's Nachts zie je regelmatig witte flikkerende puntjes in een donkere hemel. Dan zie je de witte anti-collision lights die kilometers ver te zien zijn. Deze lampen branden niet tijdens het taxi-proces omdat ze zo fel zijn en andere piloten kunnen verblinden. Piloten activeren de witte anti-collision lights vlak voor het opstijgen en schakelen ze direct uit na de landing. 

Ten tweede heb je ook rode anti-collision lights. Zodra een vliegtuig de motoren start, moeten deze lampen branden. Ze blijven gedurende de hele vlucht branden totdat het vliegtuig terug aan de gate staat en zijn motoren uitschakelt. Deze lichten fungeren als een krachtig visueel signaal voor het grondpersoneel om aan te tonen dat de motoren draaien en je niet vlak bij het toestel mag komen.

2. Navigatie- of positielichten

Navigatielichten, ook wel positielichten genoemd, helpen andere vliegtuigen om je positie en richting ten opzichte van hen te bepalen. Deze lichten zijn van vitaal belang voor het snel identificeren van botsingsrisico’s en brengen de vliegintenties van de piloot over.

Wanneer je een ander vliegtuig aantreft in de lucht kun je dankzij kleuren zien in welke richting het vliegt. Het is namelijk zo dat er aan het uiteinde van de linkervleugel een rood licht brandt en aan het uiteinde van de rechtervleugel een groen licht.

"Een ezelsbruggetje om dat te onthouden: je ‘rood’ hart bevindt zich links in je lichaam".

Achteraan het vliegtuig bevinden zich witte lampen.

• Zie je een wit licht, dan vliegt het vliegtuig van je weg.

• Zie je links groen en rechts rood licht, dan vliegt het vliegtuig recht op je af.

3. Landing- en taxilichten

Landing- en taxilichten zijn heldere witte voorwaarts gerichte lichten, vergelijkbaar met koplampen van auto's. Landinglichten zijn hoger gericht om de landingszone te verlichten tijdens de laatste fase van de landing. Taxilichten zijn iets lager gericht om de taxiwegen te verlichten zonder andere piloten te verblinden.

Naast deze 3 soorten lampen zijn er nog verschillende types verlichting aangebracht op vliegtuigen. Het is belangrijk om deze lampen goed en vlot te kunnen onderscheiden. Hoewel de meerderheid van de bevolking probleemloos kleuren onderscheidt, hebben toch veel mensen, en in het bijzonder mannen, last van daltonisme. Wat is dat precies? Ik leg het je uit.

Als klein jongetje keek ik altijd naar de hemel. Vliegtuigen spotte ik onmiddellijk en kregen volledig mijn aandacht . “Later word ik piloot”, beloofde ik mijn ouders. Helaas moest ik deze droom opgeven na een onvoorziene ontdekking.

Een les om nooit te vergeten

Tijdens de les biologie ontleedden we het oog. We leerde van alles over het netvlies, staafjes en kegeltjes. Maar wat als deze niet goed werkten. “Geen probleem: je ziet perfect, behalve dan enkele kleurcombinaties”, zei mijn leerkracht. Hij toonde een foto:

Ik keek naar de foto en terwijl vertelde hij: “Iemand die kleurenblind is, zal hier het cijfer 21 lezen. Normale mensen zien 74.” Ik slikte even en dacht het verkeerd te hebben verstaan. “Normale mensen zien 74”, herhaalde ik in mijn hoofd.

“Sh*t!” dacht ik in mezelf. Ik lees 21! En zo kwam ik tot de ontdekking dat ik een zwakte heb om bepaalde kleuren te onderscheiden.

Rood en groen

De droom om piloot te worden in de commerciële luchtvaart kon ik op mijn buik schrijven. Maar waarom precies? ’s Nachts spelen kleuren een belangrijkere rol dan overdag in het vliegtuig. Wanneer je een ander vliegtuig aantreft in de lucht kun je dankzij kleuren zien in welke richting het vliegt.

Het is namelijk zo dat er aan het uiteinde van de linkervleugel een rood licht brandt en aan het uiteinde van de rechtervleugel een groen licht. Ten tweede is het ook zo dat, mocht de radioapparatuur het laat afweten, de luchtverkeersleiding aanwijzingen doorgeeft in rode en groene kleuren. Het vermogen om deze kleuren te onderscheiden is dus van groot belang.

Tijdens nachtvluchten neemt het belang van het onderscheiden van kleuren aanzienlijk toe. In afwezigheid van natuurlijk licht fungeren de kleuren van navigatielichten als een taal die piloten gebruiken om veilige afstanden met ander vliegverkeer te bewaren, alsook om zich te oriënteren in het luchtruim. Rode en groene lichten aan de vleugelpunten geven niet alleen de richting aan waarin een ander vliegtuig zich beweegt, maar dragen ook bij aan het voorkomen van botsingen.

Ongeveer 1 op de 12 mannen heeft daltonisme wat overeen komt met 8% van de mannen. Bij vrouwen is dit maar bij 0,4% het geval. Het is zo dat de genen van mannen, sneller Daltonisme tonen dan de genen van vrouwen aangezien de afwijking voorkomt op het X-chromosoom. 

Uiteraard zijn er verschillende variaties in Daltonisme. Sommige varianten van kleuren zie je wel, anderen dan weer niet. Op de foto hierboven lees ik bijvoorbeeld in chronologische volgorde: 12, 2, 42, 21, 6. Sommigen zijn dus correct, maar anderen net niet, wat de verscheidenheid in Daltonisme aantoont.  

Kort samengevat

Hoewel Daltonisme, oftewel gedeeltelijke kleurenblindheid, mijn droom om commercieel piloot te worden in de weg staat, betekent dit niet het einde voor mijn passie voor vliegen. Zo ben ik in 2022 steward geworden, slaagde ik op een (minder strenge) kleurentest en vlieg ik nu met een glimlach Europa rond.

Laat tegenslagen in het leven je dus niet ontmoedigen, maar gebruik ze als kansen om andere carrières te ontdekken!

Veilige vlucht en tot snel!

Door: Rico Valkenborgh | 27 juni 2024